De Europese Centrale Bank (ECB) heeft de afgelopen jaren in een aantal stappen de rente verhoogd tot 4,5% (ECB Refinancing rate op 14-09-2023). Op 6 juni 2024 is deze rentenorm verlaagd met 0,25% waardoor de rente (ECB refirente) staat op 4,25% (bron: global-rates.com). De renteverhogingen maakten een eind aan een ongebruikelijke en acht jaar lange periode van negatieve rente. De ECB wilde met de forse renteverhoging de torenhoge inflatie intomen. De inflatie is leidend in het hele monetaire beleid van de ECB. Zoals vorig jaar was aangekondigd was de verwachting is wel dat in 2023 de laatste stijging noodzakelijk was en dat daarna de ECB rente iets zou gaan dalen, deze daling is ingezet in 2024 periodiek wordt door de ECB beoordeeld of de inflatiecijfers moeten worden beïnvloed door een stijging of daling van de Refinancing rate.
Door de BNG, onze huisbankier wordt sinds 14 september 2023 een tarief van 5% rente gerekend voor “rood” staan en wordt 1,5% rente vergoed over een positief saldo.
De Amerikaanse centrale bank (Fed) heeft de rente in de Verenigde Staten op 26 juli 2023 met 0,25 procentpunt verhoogd tot 5,5%, sindsdien is dit rentepercentage niet bijgesteld. In mei 2022 was deze rente nog 1%. Sinds begin jaren tachtig heeft de centrale bank niet meer zo snel de rente verhoogd. De beleidsmakers van de Amerikaanse koepel van centrale banken menen dat dit harde ingrijpen nodig is om de inflatie onder controle te krijgen. De inflatie in de VS was in juni 2022 opgelopen naar meer dan 9 procent, het hoogste niveau in ruim veertig jaar. Het inflatiepercentage juni ‘24 is gelijk aan het inflatiecijfer van juni ‘23 en bedraagt 2,97% (bron: Global-rates.com)
Net zoals in de Verenigde Staten was de inflatie in Europa hoog. In Nederland was de inflatie (CPI) in juni ‘22 8,6% inmiddels is deze voor de periode juni ’22- juni ‘24 gedaald tot 3,71%. (Bron: Global-rates.com)Hoe de inflatie zich de komende tijd gaat ontwikkelen is onzeker mede gezien de nog voortdurende oorlog in Oekraïne. De ontwikkeling van de kapitaalmarktrente in 2025 is afhankelijk van de inflatie en zodoende lastig te voorspellen.
Schatkistbankieren
Gemeenten zijn sinds 2014 verplicht om tegoeden uitsluitend bij het Rijk of andere decentrale overheden weg te zetten. Het primaire doel van de maatregel is het terugdringen van de staatsschuld. Op 1 juli 2021 is het drempelbedrag verhoogd van 0,75% naar 2% van het begrotingstotaal. Liquiditeitsoverschotten boven het drempelbedrag worden overgeboekt naar de schatkist. In de jaren 2023 en 2024 zijn de liquiditeitsoverschotten, die ontstonden omdat vertraagde grote investeringen zoals GOL, waarvan in de liquiditeitsprognose was voorzien dat deze zouden worden uitgevoerd, weggezet in de schatkist. De hierbij ontvangen rente is verantwoord binnen het taakveld treasury. De gemeente Heusden heeft in 2025 naar verwachting beperkte liquiditeitsoverschotten. Het door de schatkist over uitstaande liquiditeiten vergoede rentepercentage wordt beïnvloed door de rente van de ECB. Als reactie op de renteverlaging van de ECB op 6 juni 2024 is het rentepercentage verlaagd van 3,91% naar 3,66%, dit percentage is op 12 augustus 2024 is het actuele percentage.
Wet Hof
Op grond van Europese afspraken mag het begrotingstekort van de Nederlandse overheid niet groter dan 3% zijn. Het Rijk wil er met de Wet houdbare overheidsfinanciën (Wet Hof) voor zorgen dat gemeenten een bijdrage leveren aan het terugdringen van het overheidstekort. Hiervoor wordt een limiet gesteld aan de bijdrage die gemeenten in het begrotingstekort mogen hebben. Overschrijding van deze limiet kan daarbij tot sancties leiden.
De coronapandemie heeft grote gevolgen gehad voor de overheidsfinanciën. Het kabinet heeft miljarden aan incidenteel geld uitgetrokken om massale faillissementen en werkloosheid te voorkomen. Het Overheidssaldo in 2020 kwam uit op -3,7% van het bruto binnenlands product (bbp) voor 2021 is dit cijfer 2,4% (bron CBS). De grens van 3% begrotingstekort werd in 2020 hierdoor overschreden. Het Overheidssaldo in 2021 bleef beneden de 3% grens die in Europa is afgesproken. Uit de miljoenennota 2024, de paragraaf 1.3.1 Actuele stand van de overheidsfinanciën, is te lezen dat voor 2023 het begrotingstekort uitkomt op 1,6% bbp en dat het begrotingstekort voor 2024 naar verwachting uitkomt op 2,9% bbp, hetgeen net binnen de Europese afspraak valt. Na 2024 fluctueert het geraamde tekort naar verwachting rond de 3%.