Duurzame energie
Wat willen we (meerjarig) bereiken?
- In onze missie op duurzame ontwikkeling hebben we bepaald dat alle inwoners betaalbare en voortdurende toegang hebben tot energie en water en dat zij nu en in de toekomst in een prettige omgeving kunnen leven en werken
- Dit vertaalt zich onder andere in de doelstelling om in 2050 in de hele gemeente CO 2 neutraal te zijn. Hiervoor worden acties in gang gezet op korte, middellange en lange termijn.
- De gemeente wil inwoners, ondernemers, maatschappelijke organisaties en verenigingen bewegen om (samen) energiebesparende maatregelen te nemen.
- In 2030 is minimaal 1 grootschalig zonnepark en 1 energiehub (bestaande uit windmolens eventueel in combinatie met zonnepark, opslag of conversie) operationeel.
- In 2026 is de CO 2 uitstoot van de gebouwde omgeving 20% lager dan in 2021.
- In 2030 is de CO 2 uitstoot van de gebouwde omgeving 30% lager dan in 2021.
Wat gaan we daarvoor doen?
- Wij willen initiatieven faciliteren en ondersteunen, die leiden tot energiebesparing en vermindering van CO 2 -uitstoot. Hiermee blijven we aansluiten bij de uitvoering van de landelijke regelingen, gericht op energiearmoede: het zwaartepunt ligt op energiebesparende maatregelen. Hierbij zal ook aandacht besteed worden aan mogelijkheden voor energiebesparing in historische panden binnen de gemeente.
- We informeren, ondersteunen en begeleiden inwoners, ondernemers en maatschappelijke organisaties bij het aanpakken van energiebesparing via het energieloket.
- De gemeente blijft actief bezig met de energietransitie en maakt werk met werk waar dit mogelijk is. Hierbij denken we bijvoorbeeld aan het mogelijk maken van zon op dak, zonnevelden, warmtenetten en windenergie, maar ook aan initiatieven gericht op bewustwording en verminderen van energieverbruik.
- We gaan door met het realiseren van energiebesparingen in de gemeentelijke organisatie en waar mogelijk met duurzaam opwekken van energie. Verder verduurzamen we andere gemeentelijke gebouwen, zoals gepland in het Duurzame Meerjarig Onderhoudsprogramma.
- In 2025 wordt het Warmteprogramma opgesteld. Hierin maken we als gemeente het tijdspad voor de warmtetransitie inzichtelijk, waaronder wanneer in welke gebieden de levering van aardgas wordt stopgezet. Voor de gebieden die voor 2030 zijn aangewezen, brengen we de mogelijke warmtealternatieven in beeld. Daarnaast wijzen we aanvullende gebieden aan voor de periode tot 2035.
- In overeenstemming met de gemeentelijke opgave voor duurzame energie én de Regionale Energie en Klimaat Strategie (REKS) Hart van Brabant 1.0 werken we verder aan een energiehub. Daar komen duurzame opwek, transport en mogelijk ook opslag en omvorming van duurzame energie samen. Hierbij wordt ook rekening gehouden met de gezondheidseffecten. Hierbij werken we samen met het Regionaal Publiek Ontwikkelbedrijf REKS.
- We onderzoeken samen met onze inwoners en ondernemers de mogelijkheden tot het vormen van een energiegemeenschap, om lokaal eigendom in energieprojecten te borgen. Zonnepark Bakkersdam kan hierbij worden ingezet als kleinschalig pilotproject.
- We werken verder samen met de andere gemeenten en regionale partners aan de doorontwikkeling van de REKS. Naast duurzame opwek, doen we dat ook op het vlak van energiebesparing, de warmtetransitie en klimaatadaptatie.
- In Heusden vinden we het belangrijk om maatschappelijke opgaven samen met onze inwoners, ondernemers en maatschappelijke partners op te pakken. Dat geldt ook voor de warmtetransitie. De warmtetransitie komt tot ‘achter de voordeur’ en daarom is het belangrijk om inwoners, ondernemers en maatschappelijke partners in een vroeg stadium mee te nemen in deze grootschalige en complexe opgave.
- In de wijk Vliedberg is de intentie om, bij instemming van minimaal 70% van de huurders, en 40% van de particuliere eigenaren, een lokaal warmtenet te ontwikkelen in lokaal eigendom. Hiervoor richt de gemeente een warmtegemeenschap op met de warmte coöperatie Warm Vliedberg. Daarnaast wordt een warmte-exploitatie bedrijf opgericht tussen de warmtegemeenschap (2/3 eigendom) en Kelvin B.V. (1/3 eigendom).
- We doen een verdiepend onderzoek naar de business case voor warmteopties in de vesting.
- Om de transitie naar duurzaam opgewekte energie niet te laten afremmen, blijven we zoeken naar en werken aan alternatieven. We denken daarbij aan het koppelen van opwek en afname van duurzame energie en aan opslag en omvorming naar bijvoorbeeld warmte.
- We werken samen met ondernemers verder aan het verduurzamen van bedrijventerreinen en het creëren van energiehubs die zijn opgezet in 2023.
- We hebben het Heusdens Isolatie Plan 2023 opgesteld waarbij we wijkgericht inwoners begeleiden en ondersteunen in het toepassen van isolatiemaatregelen. Deze subsidieronde loopt door tot en met uiterlijk 2026.
- In 2024 hebben we het convenant Schoon en Emissieloos Bouwen ondertekend. Hiermee onderkennen we het belang van emissieloos bouwen. Met behulp van dit convenant dat is getekend door marktpartijen, medeoverheden en kennisinstellingen, streven we op termijn naar een emissievrije bouwplaats. De rijksoverheid stelt specifieke uitkeringen ter beschikking aan deelnemers van het convenant om de meerkosten van emissiearme werktuigen te (deels) te dekken.
- We gaan gerichter aan de slag om inwoners te verleiden om stappen te zetten die leiden tot verduurzaming op het gebied van isolatie en warmte.
- Samen met Enexis werken we een aanpak uit om buurt voor buurt het elektriciteitsnet te verzwaren en uit te breiden voor de komende 10 tot 15 jaar. Keuzes in volgorde en locaties zijn afhankelijk van prioriteiten in de energietransitie en van planningen en opgaven in de ondergrondse en openbare ruimte.
Duurzaam - Klimaatadaptie en biodiversiteit
Wat willen we (meerjarig) bereiken?
- Klimaatadaptatie
We willen gevolgen van klimaatverandering (wateroverlast, verdroging en hittestress) in de leefomgeving voorkomen. De gemeente doet dit vanuit de openbare ruimte. Hiermee geven we mede invulling aan nationale en provinciale doelen op het gebied van water, bodem, hitte en droogte. We willen daarnaast bijdragen aan de nationale doelen tot vermindering van de uitstoot van broeikasgassen. Vanuit diverse programma’s wordt hieraan bijgedragen.
- Afvalwater
Het afvalwater wordt doelmatig en efficiënt ingezameld en getransporteerd naar de rioolwaterzuivering. Bij situaties waar water op straat voorkomt, kan overlast ontstaan, onder andere omdat dit geen schoon water is. Dit willen we zo veel mogelijk voorkomen en verhelpen. Onze riooloverstorten willen we zo optimaal mogelijk laten werken.
- Hemelwater
Hemelwater is schoon water. Dit water willen we zoveel mogelijk vasthouden op de plaats waar het valt en niet afvoeren met het afvalwater (afkoppelen). Daarmee kunnen we een robuuster watersysteem maken en overlast voorkomen. Tegelijkertijd kunnen het vasthouden en afkoppelen van hemelwater het optreden van hittestress verminderen. Het waterplan bevat het 58% af te koppelen in 56 jaar.
- Grondwater
We willen een zo natuurlijk mogelijk grondwatersysteem, waarbij we overlast en onderlast willen voorkomen.
- Biodiversiteit
Groenbeheer valt onder het programma Economie en recreatie. Daarom zijn daar de doelstellingen en acties uitgewerkt voor biodiversiteit.
Wat gaan we daarvoor doen?
- Klimaatadaptatie
Op basis van de klimaatadaptatiestrategie en het waterplan 2023-2027 worden maatregelen uitgevoerd om de klimaatgevolgen op te kunnen vangen. Dat heeft steeds meer gevolgen voor de totale openbare ruimte. De vormgeving van de openbare ruimte wordt daarom in belangrijke mate gestuurd door klimaatadaptatie. We stimuleren het afkoppelen van hemelwater op het eigen perceel. Bij verbouw of nieuwbouw is verwerking van hemelwater op het eigen perceel het uitgangspunt. We brengen via een klimaatladder in beeld wat de actuele klimaatsituatie is van gebieden en formuleren daar een ambitie voor de toekomst bij. We zetten in op communicatie en co-creatie en nemen klimaatadaptatie en gezondheid mee als opgave bij al onze projecten.
- Afvalwater
Er is een afvalwaterstelsel aangelegd. We beheren dit en houden dit in stand. De werking van het stelsel wordt gemonitord door metingen en telemetrie (het op afstand meten). In 2025 gaan we verder met het stelsel ‘intelligenter’ maken door het aanleggen van een meetnet. We gaan door met onze deelname in het project Poseidon, waarbij we samen met Waterschap Aa en Maas en de gemeente ’s-Hertogenbosch het afvalwater beter willen doseren naar de rioolwaterzuivering.
De maatregelen uit het in 2021 en 2022 geactualiseerde Systeemoverzicht Stedelijk Water (hydraulische doorrekening van het stelsel) worden meegenomen als maatregel in de openbare ruimte. De vervanging van 8 gemalen en 1 nieuw gemaal bereiden we nu voor. Dit wordt in 2025 uitgevoerd.
- Hemelwater
Door het uitvoeren van afkoppelprojecten willen we het hemelwater ontvlechten van de riolering. Hierbij wordt aansluiting gezocht bij andere beleidsterreinen (bijvoorbeeld groen en wegen). Hemelwater willen we zoveel mogelijk aan de oppervlakte verwerken in de openbare ruimte. Daarmee verminderen we de gevolgen van klimaatverandering, zoals extreme buien en hittestress. Perceeleigenaren moeten zich nog meer bewust worden van hun eigen rol in klimaatadaptatie en de opvang van hemelwater. De gemeente blijft dit ook in 2025 stimuleren met een subsidieregeling en stuurt waar nodig bij op basis van de waterverordening. Inmiddels zijn er gronden beschikbaar gekomen voor het inrichten van een waterberging bij Vlijmen (ten westen van Geerpark) en Drunen (in de hoek tussen de A59 en de Elshoutseweg). In 2024 en 2025 bereiden we dit voor om dit in jaren daarna uit te voeren.
In Drunen wordt het Oranjeveld heringericht voor waterberging in 2024/2025. In Oudheusden leggen we een hemelwaterstelsel aan in 2024/2025. Met deze projecten maken we meer ruimte voor water en verminderen we de kwetsbaarheid voor water op straat.
- Grondwater
We willen een zo natuurlijk mogelijk grondwatersysteem. Daarom grijpen we zo min mogelijk in bij nieuwe situaties. Er is in het verleden drainage aangesloten op de riolering en door leeftijd of aantasting zijn er lekkages in bestaande riolering. Dat zorgt ervoor dat grondwater wordt afgevoerd naar de rioolwaterzuivering. Dit willen we voorkomen en dus wordt in bestaande situaties het grondwater zoveel mogelijk ontkoppeld van het afvalwatersysteem. Met het grondwatermeetnet meten we in hoeverre er verdroging of vernatting in het stedelijk gebied is. Bij lozingen vanuit bronbemalingen of vanuit installaties voor Warmte en Koudeopslag kunnen grote lozingen voorkomen. Het stelsel kan dit niet altijd verwerken. Door vanaf het eerste moment hier aandacht in projecten te vragen kan hier op ingespeeld worden. De grondwaterstanden zijn historisch hoog geweest en deze standen hebben lang aangehouden. Wij kijken kritisch mee naar het grondwater vanuit onze bijdrage in Groenblauw Gebiedsgerichte Aanpakken (GGA’s) Vlijmens Ven en Loonse en Drunense Duinen. Ook vanuit onze deelname aan de droogteagenda en HoWaBo (Hoogwater Aanpak Brabant Oost) brengen wij de Heusdense belangen op het gebied van grondwater in beeld.
- HOWABO: In 1995 is de A2 overstroomd en vanaf dat moment zijn maatregelen uitgevoerd om dat te voorkomen. Daarvoor is HoWaBo 1 (Hoog Water Brabant Oost) via een MER-procedure (Milieu Effect Rapportage) doorlopen. Veel van de maatregelen zijn uitgevoerd en de realisatie van enkele is deel van het project GOL (Gebiedsontwikkeling Oostelijke Langstraat). Door klimaatverandering zien we dat de opgave ten opzichte van HoWaBo 1 sterk toegenomen is. Daarom is er een project HoWaBo 2 opgestart waarin deze opgave verder wordt uitgewerkt. In 2025 worden de bouwstenen uitgewerkt in een project-MER. De samenhang tussen de bouwstenen in relatie tot de wateropgave wordt gedaan in een plan-MER.
- De gemeente werkt toe naar een soortenmanagement plan (SMP) voor de gehele gemeente. Het plan geeft een goed beeld waar beschermde soorten zich ophouden en hoe groot de populatie is. Daarnaast geeft het plan aan welke maatregelen getroffen worden om aanwezige soorten te beschermen en populaties te versterken. Met dat plan vragen we een generieke ontheffing aan bij de provincie. Het opstellen van een SMP duurt 1 á 2 jaar.
Duurzaam - Circulaire economie
Wat willen we (meerjarig) bereiken?
- In het rijksbrede programma Van Afval naar Grondstof (VANG) is de ambitie dat 90% van de afvalstoffen wordt hergebruikt en de hoeveelheid restafval in 2025 wordt teruggedrongen naar nog slechts 30 kilogram per inwoner per jaar. We werken aan het bereiken van deze doelstellingen. We streven ook naar een betere kwaliteit van de gescheiden afvalstromen (de grondstoffen). Daarbij volgen we de bijgestelde VANG doelstelling die zich richt op minder kilo’s en meer procenten.
- Zoveel mogelijk terugdringen van afvaldumpingen, bijplaatsingen en zwerfafval.
- Zo laag mogelijke kosten voor afvalbeheer en een goede service voor de inwoners.
- Structureler, zichtbaarder en gemeentebreed werken aan circulaire onderwerpen ook naast afval.
Wat gaan we daarvoor doen?
- Afvalscheiding en –preventie
We gaan nader onderzoeken hoe we de afvalinzameling verder kunnen optimaliseren zodat de gemiddelde hoeveelheid restafval naar de beoogde 30 kilogram gaat en de kwaliteit van grondstoffen verbetert. Daarbij willen we service en gemak voor de inwoners voorop stellen. Ook de afvalinzameling bij de milieustraat hangt hiermee samen en wordt hierin meegenomen. - Zwerfafval, dumpingen en bijplaatsingen
Bijplaatsingen bij afvalcontainers worden opgeruimd en waar mogelijk treden we handhavend op. Door het aantrekkelijker maken van containerlocaties kunnen bijplaatsingen zoveel mogelijk voorkomen. Ook het verhogen van de service naar inwoners bij afvalinzameling kan bijdragen aan de vermindering van bijplaatsingen. In dit kader wordt onderzocht of het ophalen van grof vuil goedkoper of gratis kan worden gemaakt en of mobiele milieustraten kunnen worden ingezet in de wijken.
Het afvalbakkenbeheer wordt continu gemonitord en waar mogelijk verder verbeterd. Tenslotte zullen we inwoners en ondernemers waar mogelijk (nog) meer betrekken bij het opruimen en verminderen van zwerfafval, dumpingen en bijplaatsingen.
- Milieustraat
Bij de milieustraat worden de dienstverlening en efficiency verbeterd. Samen met de regio Hart van Brabant zullen we de mogelijkheden tot samenwerking op het gebied van regionale circulaire ambachtscentra (CAC’s), als opvolger van de huidige milieustraten, verder onderzoeken. Waar mogelijk voeren we zelf, of samen met enkele gemeenten, al maatregelen in, in aanloop naar een CAC. - Tarieven
In 2025 zullen de tarieven van enkele afvalstromen op de milieustraat op nul worden gezet. Het gaat dan om afvalstromen waarvoor de gemeente een vergoeding ontvangt of waarbij positieve effecten te verwachten zijn op de kwaliteit van andere afvalstromen (grondstoffen). Naar aanleiding van het onderzoek in 2024 naar verdere optimalisatie van de gehele afvalinzameling kunnen in 2025 eventueel nog verdere tariefsaanpassingen worden voorgesteld, die in 2026 van kracht worden. - Communicatie en educatie
Ook in 2025 gaan we door met doorlopende en specifieke communicatie over afvalscheiding en -preventie. Doel is om de bewustwording van inwoners te vergroten ter verbetering van de kwaliteit van de ingezamelde grondstoffen en het voorkomen van zwerfafval, dumpingen en bijplaatsingen. Veranderingen en nieuwe ontwikkelingen zullen worden vergezeld van een communicatiecampagne om meer bekendheid en draagvlak te verkrijgen.
Daar waar mogelijk zullen we (nieuwe) initiatieven van scholen, verenigingen en inwoners op het gebied van afvalscheiding en –preventie ondersteunen.
- Opstellen van een uitvoeringsprogramma circulariteit.
Duurzaam - Sociale en gezonde leefomgeving
Wat willen we (meerjarig) bereiken?
- Het permanent verbeteren van de luchtkwaliteit in onze gemeente.
- Verbeteren van de leefomgeving om het vestigingsklimaat te ontwikkelen en hiermee een bijdrage te leveren aan werkgelegenheid en binding van (nieuwe) werknemers aan de regio. Vanuit andere programma’s wordt hieraan bijgedragen.
- Bijdragen aan de nationale doelen tot vermindering van de uitstoot van broeikasgassen. Vanuit diverse programma’s wordt hieraan bijgedragen.
- In april 2023 is de Green Deal ondertekend. De Green Deal is een overeenkomst tussen bedrijven, non-profit organisaties en de overheid om duurzame initiatieven ruimte te geven. De Green Deal loopt vijf jaar en is op 1 mei 2023 gestart. Alle bedrijven die in de gemeente Heusden gevestigd zijn, kunnen hieraan deelnemen.
Wat gaan we daarvoor doen?
- Als onderdeel van de stichting Ondernemend Heusden Duurzaam, ondersteunen we het bedrijfsleven bij de uitvoering van de Green Deal.
- Het bedrijfsleven pakt het realiseren van de ambities en doelstellingen uit de Green Deal op en daarmee de verduurzaming van ondernemend Heusden. In 2025 ligt de nadruk op de voortzetting van alle ondernomen acties uit 2024. De samenwerking met het Publiek OntwikkelBedrijf op het gebied van energiehubs op bedrijventerreinen zal uitgebreid worden naar meerdere projecten, zowel voor individuele oplossingen als collectieve oplossingen.
- Glastuinbouw: de landelijke pilot Gebiedsaanpak energietransitie/duurzame transitie glastuinbouw Heusden focust op de ruimtelijke aspecten rondom de toekomst van de glastuinbouw in Heusden, met kansen voor energietransitie.
- We gaan breed het gesprek aan met ondernemers en instellingen over hun (mogelijke) bijdrage aan een sociale en gezonde leef- en werkomgeving.
- In andere programma’s, gericht op het sociaal domein, wordt dit onderwerp (ook) verder uitgewerkt. Daarbij is de aandacht bijvoorbeeld gericht op gezondheid, bewegen, duurzame mobiliteit en de eigen regie.
- Samen met de regiogemeenten in Noordoost-Brabant zijn we aangesloten bij het Schone Lucht Akkoord. Het uitvoeringsprogramma hiervan is in 2024 geactualiseerd. In 2025 ligt de focus op het inzichtelijk krijgen en verbeteren van de luchtkwaliteit in onze regio door het verkennen van de mogelijkheden van een regionaal luchtmeetnet en ook communicatie en burgerbetrokkenheid.
- In de samenwerking met de gemeenten Geertruidenberg en Waalwijk en ondersteund door TNO treffen wij voorbereidingen voor een proef met een mobiel luchtmeetnet (2024/2025). De uitkomsten van de proef kunnen gebruikt worden voor de opzet van een regionaal luchtmeetnet langs de A59, samen met andere gemeenten, provincie Noord-Brabant en TNO.
Omgevingsdienst Midden- en West-Brabant
Wat willen we (meerjarig) bereiken?
- We streven naar een schone, duurzame en veilige werk- en leefomgeving in Heusden en in de regio Midden- en West-Brabant.
Wat gaan we daarvoor doen?
- De Omgevingsdienst Midden- en West-Brabant (OMWB) houdt, in opdracht van de gemeente, toezicht op naleving van de wet- en regelgeving door het uitvoeren van controles bij onder ander bedrijven (waaronder milieucontroles). Daarnaast behandelt de OMWB (milieu)klachten en meldingen van incidenten.